Itihāsa | इतिहास

कश्मीरचे सौंदर्य वादातीत आहे. पण प्रत्यक्ष कश्मीर मात्र कायम वादग्रस्त राहिलेला आहे. आपल्यापैकी अनेकांनी कदाचित पर्यटक म्हणून कश्मीरला भेट दिली असेल किंवा हिंदी चित्रपटातून आपण कश्मीर पाहिलेला असतो.

Every society has some historical events which are etched in its memories for its significance and are perpetually recollected, narrated and studied. For instance, Industrial revolution, French revolution,

बहामनी राज्याची शकले होऊन त्यातून आदिलशाही, कुतुबशाही, निजामशाही, इमादशाही, फारुखशाही या पाच शाह्यांची निर्मिती झाली. या पाचही शाह्या आपापसात कायम लढत होत्या.

महाभारतकार व्यासांनी ‘जय नाम इतिहासोsयम्’ म्हंटले आहेत. हा इतिहास आहे. आपल्या राष्ट्राची वाङ्मयीन, आध्यात्मिक, तत्वचिन्तनात्मक,  मार्गदर्शक, ऐतिहासिक महाधरोहर. महाभारताचे  कालातीत मार्गदर्शक सामर्थ्य वादातीत आहे.

कवितेला फुटलेली पालवी आणि सुकुमार केशर हे निश्चितपणे सहोदर आहेत. त्यांचे जन्मस्थान एकच आहे. कारण मी शारदाभूमी – कश्मीर वगळता अन्यत्र त्यांचा असा उत्फुल्ल बहर पाहिलेला नाही.

नृत्यकलेचे प्राचीनत्त्व आणि परंपरा ह्याबद्दल पुरावा म्हणून मंदीरे, त्यावरील शिल्पे ह्यांचाच केवळ विचार न करता साहित्यात, मुख्यतः संस्कृत साहित्यात उपलब्ध ग्रंथांचा, त्यातील संदर्भाचा देखील विचार करणे तितकेच महत्त्वाचे आहे.

आपल्या मागच्या लेखात आपण ‘प्राचीन भारत’ ही संकल्पना समजून घेण्याचा प्रयत्न केला. यात आपण प्रामुख्याने विविध साहित्यिक पुरावे  अथवा संदर्भ यांचा विचार केला. पण कोणत्याही समाजाचा अथवा देशाचा इतिहास हा केवळ साहित्यिक पुराव्यांनी सिद्ध होऊ शकत नाही.

भारताची संस्कृती असणाऱ्या सप्तशास्त्रीय नृत्यप्रकारांपैकी पुढील नृत्यशैली म्हणजे ओडिसी. ही नृत्यशैली भारताच्या आग्नेय प्रातांत ओरिसा ह्या प्रदेशामध्ये उदयास आली. नाट्यशास्त्र ह्या ग्रंथात ‘ओड्रमागधी’ ह्या संकल्पनेचा उल्लेख भरतमुनींनी केलेला आहे

Hindu culture is heavily criticized for the custom of Satī. While, it was considered to be deeply rooted in the society, the origin of this practice is however a contested issue.

There are many Satī stones and inscriptions which mention Satī. One of the earliest is the Gupta age inscription dating to 510 C.E